‘Wij voelen ons bevoorrecht dat we hier mogen wonen’, zegt bewoner Rutger Batenburg. ‘Hier is geschiedenis geschreven en wij vinden het belangrijk om dat door te geven. Daarom hebben we in de laatste verbouwing een aantal duurzame keuzes gemaakt.’ 

Van kantoor tot woonhuis

Ruim 22 jaar geleden vertrekt het gezin van Rutger vanuit Haren bij Groningen naar het andere uiterste puntje van het land: Zeeland. ‘Wij vonden hier beiden een baan en daarom zochten we hier ook een huis. Maar een monument, daar hadden we nooit aan gedacht.’

In de binnenstad van Middelburg trekt dit bijzondere huis direct hun aandacht. ‘Het is rond 1600 gebouwd en bestond uit twee panden. In 1720 besloot een VOC-bewindvoerder het samen te voegen. Toen wij er kwamen kijken, was het in gebruik als kantoorpand. Daar waren veel mensen op afgeknapt, maar wij waren direct overtuigd. Vlak voor de eerste verbouwing in 2000 gaven we een feestje, met een receptieboek om iets in te zetten. Wat we daar lazen; haha! Vrienden wensten ons succes, maar verklaarden ons volledig voor gek, dat we dit aangingen’.

Een monumentaal pand duurzaam verbouwen; ga er maar aanstaan. ‘Ik heb veel onderzoek gedaan, naar duurzame oplossingen die passen bij een monument’, zegt Rutger. ‘Zonnepanelen op het dak mogen niet en ook regulier dubbelglas past niet. Maar voor we daar waren, moesten we het pand eerst bewoonbaar maken.

Stap één was; het pand omvormen tot woonhuis, het renoveren van centrale verwarming en nieuwe leidingen. Die eerste verbouwing was twintig jaar geleden en toen we er uiteindelijk introkken met onze vier dochters, merkten we alsnog: je moet hier vaker in de winter een trui aan, want het tocht. Het woont gewoon anders.’

Duurzaamheid op de agenda

In de jaren die volgen zijn de energierekening, de toekomst van het pand en de discussie rond duurzaamheid onderwerp van gesprek in huis. ‘Ik hou wel van een project’, lacht Rutger. ‘Ook met het oog op comfort en lagere energierekeningen ben ik twee jaar geleden opzoek gegaan naar een verduurzamingsarchitect in Zeeland en hebben we een plan gemaakt’.

Dat is direct dé tip voor degenen die hun eigen woning willen verduurzamen. ‘Het is misschien een open deur, maar ga opzoek naar het ‘laaghangend fruit’, zegt Rutger. ‘Waar kan je de meeste winst behalen? Zijn het de ramen, de vloer of de muren? Zoek het goed uit, voor je begint’.

Duurzame oplossingen

• Zonnepaneeldakpannen: ‘Reguliere zonnepanelen mogen niet op een monument, maar deze zonnepannen op delen van het pand dan weer wel. In oktober 2019 hebben we 1600 van die dakpannen met elk een klein zonnepaneeltje op het huis gelegd. Je ziet ze bijna niet, alleen een heel klein draadje.'
• Monumentenglas: 'Wij hebben een paar honderd kleine ruiten vervangen met speciaal dubbelglas voor monumenten. Regulier dubbelglas mag niet, maar dit glas is heel dun uitgewerkt. Het was een enorme klus.'
• Isolatie van de ramen: 'De ramen zijn schuifbaar, dus we hebben alle kieren en ramen afgedicht. Er is geen tocht meer: wat een verschil!' 
• Isolatie van de vloer: 'Sommige planken komen vanuit de VOC-tijd, die dienden als ballast in de schepen en zijn wel elf meter lang. Op die plekken was vloerverwarming geen optie. Daaronder is het geïsoleerd met beton en isolatiemateriaal.'
• Selectief stoken: ‘Onze dochters zijn het huis uit, dus nu wij met z’n tweeën in zo’n groot pand. Toen hier in de zeventiende eeuw families woonden zag je ook dat zij het huis selectief bewoonden. Wij doen dat nu ook. Wij stoken alleen die kamers die wij gebruiken.'  

Vrijwel energieneutraal

‘Eigenlijk moeten we het drie jaar aankijken, wat deze verduurzaming ons precies heeft opgeleverd, maar we voelen en zien het nu al. We kunnen soms de verwarming urenlang uitzetten, het blijft warm en comfortabel binnen en onze elektriciteitsnota staat op 'nul’. Kortom: we zijn een stuk opgeschoven naar 'energieneutraal' wonen.