Ontwerper Maarten Verweij en kunsthistoricus Rieke Righolt wonen samen met hun zoontje Mels (3) in een voormalig schoolgebouw van defensie. Ze toveren het grote degelijke pand om tot een woon- en werkplek en een expositieruimte aan huis. ‘Hiervoor woonden we in Amsterdam, maar daar was het voor ons moeilijk om onze woondroom te realiseren. Een huis, met daarbij een permanente tentoonstellingsruimte voor beeldende kunst. Dat was onze droom, en die is op deze unieke plek werkelijkheid geworden.’
Hier wonen is een droom die uitkomt
Bunkers vermomd als boerderijen
Het militaire terrein ligt midden in het bos bij Arnhem en is ontzettend uitgestrekt. ‘Het was het grootste vliegveld op bezet gebied dat de Duitsers in de oorlog hebben gebouwd. Er stonden wel negenhonderd gebouwen op. Van barakken, bunkers en hangars tot rolbanen en een spoorlijn’, vertelt Maarten. ‘Het vliegveld is aangelegd als een dorp. Waarbij de bunkers en munitiedepots aan de buitenkant vermomd zijn als boerderijen. Zo blijft de basis in oorlogstijd vanuit de lucht zo goed mogelijk verstopt voor overvliegende vijanden.’
Grootste vliegveld ooit door de Duitsers gebouwd
Duitse degelijkheid
Na de bevrijding wordt het grote terrein in gebruik genomen door defensie. Die er in de jaren zestig ook nog een schoolgebouw laat bouwen. Groot en degelijk. En net als de rest van de overgebleven gebouwen het toonbeeld van Deutsche Gründlichkeit. Maarten en Rieke kopen het pand samen met twee andere gezinnen en een ingrijpende verbouwing volgt. ‘We hebben ervoor gekozen om de typologie van het lesgebouw deels te behouden. Dat is namelijk gewoon heel goed en leuk.’ En dus blijven de lokalen, de grote raampartijen en het hoge plafond met metalen spanten in tact. En zijn zelfs de verf en de kleur van een aantal kozijnen nog origineel uit de jaren zestig.
Inrichting
Qua inrichting is het wel even zoeken. ‘We hebben niet veel meubels, maar alles wat er staat is met zorg uitgekozen.’ Favoriet is de foto aan de muur die Maarten heeft gemaakt in China. ‘Ik ga daar regelmatig naartoe om gastlessen te geven over ontwerpen op verschillende universiteiten verspreid door het land. De foto toont een man die in het drukke Shanghai voor zich uit staart. ‘Vanaf de bank kunnen we de foto goed zien. Het straalt rust uit, omdat het drukke leven letterlijk langs hem heen scheert.’
Oog in oog met een overstekend hert
De plek van de keuken en de woonkamer was oorspronkelijk één grote ruimte. ‘Die ruimte en hoogte wilden we heel graag behouden. Maar als je zoals wij midden in het bos woont, dan heb je zeker in de winter wel iets van geborgenheid nodig’, vertelt Maarten. En daarom plaatsen ze midden in de ruimte een grote unit die de ruimte verdeelt. Met aan de ene kant een grote houten woonkeuken. En aan de andere kant de woonkamer. ‘Het uitzicht hier is fenomenaal. Soms passeren grote herten die van de Veluwe hiernaartoe oversteken.’ Beiden benadrukken dat juist die natuur in combinatie met de rauwe geschiedenis, deze plek uniek maakt.
Unieke plek door natuur en geschiedenis
Expositieruimte
En dat is ook het uitgangspunt van hun openbare tentoonstellingsruimte Machinery of Me. ‘We vragen steeds weer een nieuwe kunstenaar om een werk te maken dat geïnspireerd is op de omgeving, bijvoorbeeld de intrigerende historie als voormalig Duits vliegveld. Om zo nieuwe perspectieven op verleden, heden en toekomst te creëren.’ Zo hangt er nu een immens groot wandkleed dat reageert op licht, van kunstenaar Laurence Aëgerter. Het werk refereert aan de zogenaamde ‘Blitzmädel’, jonge vrouwen die tijdens de oorlog in het commandocentrum van Fliegerhorst Deelen werkten. Met schijnwerpers gaven zij op een grote kaart de coördinaten van overvliegende vijanden door.
Wrange tegenstelling
‘Cijfertjes doorgeven was voor deze jonge vrouwen destijds lopendebandwerk’, legt Rieke uit. ‘Maar die cijfertjes zijn mensen van vlees en bloed, die vervolgens uit de lucht worden geschoten.’ Het kunstwerk toont daarmee volgens haar de wrange tegenstelling tussen het vrolijke leven van die jonge vrouwen, en het vernietigende van een oorlog. ‘Een tegenstelling, die in veel conflictsituaties nog steeds heel actueel is.’
De expositie is op zondagen gratis te bezoeken.
Kijk voor actuele openingstijden op www.machineryofme.nl
