Verkopen op de rommelmarkt

Mina is acht jaar oud wanneer ze besluit liever een fris behangetje op de muur te willen. Samen met haar zus peutert ze het oude behang met een spons en warm water van de muur af. Thuis hebben ze het niet breed. Mina besluit bij haar bejaarde buren aan te bellen met de vraag of ze wat leuke spullen hadden staan waar ze graag vanaf willen.

En al gauw mocht ze bij mensen thuis tussen de antieke spullen neuzen. Ze delen met haar de verhalen die horen bij de spullen en een wereld gaat voor haar open. De spullen die ze meekrijgt knapt ze op en verkoopt ze op de rommelmarkt. Met de opbrengsten koopt ze spulletjes en natuurlijk een nieuw behangetje voor op haar slaapkamer. Daar wordt voor het eerst haar ondernemingsgeest aangewakkerd.

Koken of restaureren?

Wanneer Mina jaren later vanuit het oosten naar Amsterdam verhuist stort ze zich in eerste instantie op een ander ambacht; koken. Met succes haalt ze haar diploma op de koksopleiding. Niet lang hierna wordt ze in de ambachtelijke wereld van de meubelmakerij gezogen. ‘Naast mijn liefde voor eten was er altijd een fascinatie voor meubels en interieur. Vanaf het eerste moment dat ik een stap zette in het meubileringscollege en ik de geur van het hout rook was ik verkocht. Ook de sfeer en energie van ambachtslieden voelde als thuiskomen.’ 

Mannenwereld

Maar de echte ontdekkingsreis voor Mina volgt wanneer ze naar het geboorteland van haar ouders afreist om stage te lopen bij meubelmakers in het Marokkaanse Essaouira. Een cruciale ervaring voor Mina waarbij de toon wordt gezet in wie zij wil zijn als meubelmaker en ontwerper. ‘Ik was het eerste meisje in het dorp die dit beroep wilde uitoefenen. Dit maakte indruk op mij. In Nederland zijn meubelmakers voornamelijk mannen en dat geldt ook voor de designwereld. In Marokko is dat nog meer het geval. Wat vooral indruk op mij heeft gemaakt is dat er een nieuwe wereld openging binnen mijn ‘bekende’ Marokko.’

Tapijt met een verhaal

Ze komt terecht in een wereld vol oude ambachten: de leerlooiers, koper en ijzerbewerkers, wevers, keramisten en tapijtknopers. Elke streek en stam heeft een eigen traditie en technieken. Zoals het tapijtknopen: aan de tapijten kun je zien uit welke regio je komt, tot welke stam je behoort, of het in die regio koud of warm is en zelfs welke planten en mineralen er in die streek voorkomen.

Inmiddels heeft Mina veel reizen gemaakt door haar vaderland. Ze verblijft vooral bij de mensen thuis: het wordt bijna familie. Ze houdt een dagboek bij om haar indrukken vast te leggen. Deze verhalen zijn een belangrijke inspiratiebron voor haar ontwerpen.

Knus op de bank

Een goed voorbeeld ontsprongen uit die inspiratie zijn de sedari. Een idee ontstaan tijdens haar reizen en vooral tijdens een reis die ze samen met haar moeder heeft gemaakt toen ze bij familie in Noord-Marokko logeerde.

‘Er was zoveel ruimte; maar de meeste mensen zochten elkaar in de avond op in een grote kamer. Overal lagen familieleden, op dekens, matrasjes, schapenvachten en de sedari; houten banken met daarop dikke matrassen en kussens. Ik vond het eerst verschrikkelijk omdat ik geen privacy voelde, maar mijn moeder vond het heerlijk!'

'Ik heb toen geleerd dat er meer is dan mijn individuele belang. Hoe fijn en warm het voelt als je gewenst bent en je overal mag blijven logeren. Het ontwerp van mijn bank met matrassen, ‘Sofa Goity’, is een ode aan dat gevoel en aan mijn zussen, Nadia en Esma. Zo kunnen ze altijd bij me blijven slapen in mijn Amsterdamse twee kamer appartement.’

Zakendoen over de grens

Het zijn mooie voorbeelden die Mina aanhaalt, maar ze blijft oog hebben voor de keerzijde van haar eigen romantische reisverslagen. Zo was zakendoen niet altijd even gemakkelijk. ‘Daarin heb ik mijn eigen manier moeten vinden. Dingen gaan langzamer, anders. Dingen hebben een geheel eigen aanpak nodig dan wat ik in Nederland gewend ben. Maar ik heb veel geleerd en mijn grootste les is dat elk land en volk zijn eigen waarheid heeft die legitiem is. Dat geeft vrijheid in mijn hoofd. Het besef en de acceptatie dat alles er mag zijn zoals het is.’

Duurzaam ondernemen

Evengoed zijn er zaken die Mina zeker niet ongeroerd wil laten. Om te beginnen wil ze de tapijten, de meubels waar wij graag onze huiskamers mee inrichten duurzamer en gewetensvoller produceren. Zo staan de vrouwen die de tapijten handmatig knopen onderaan de ladder van verdiensten binnen de berbertapijt industrie.  

‘Met gemiddeld 20 eurocent per uur mag je het gerust moderne slavernij noemen. De vrouwen zijn ongeletterd en hebben weinig macht om de situatie te veranderen binnen de industrie. Wij willen met ons project 'One Square Meter Berber' meer bewustzijn creëren bij de consument, de handelaren, inkopers en producenten.

Goedkoop is duurkoop

Ik geloof dat ‘goedkoop’ bijna altijd ten koste gaat van iets of iemand. Als een gemiddelde maat berbertapijt 300 euro kost dan zit daar de grondstof, het transport, de invoerrechten en de btw-belasting bij inbegrepen. Daarnaast heb je nog de winst voor de verkoper. Vraag je jezelf wel eens af wat er nog over moet blijven voor de vrouwen die het tapijt hebben gemaakt? Knoop voor knoop…’

En zo blijft de liefde die Mina voelt voor het ambachtelijke werken haar koers bepalen. Ze heeft van haar grote passie haar beroep weten te maken. Een boodschap die ze wil overdragen aan jonger talent in Marokko bij wie vaak de angst heerst dat kiezen voor een ambachtelijk beroep geen toekomst heeft.

‘In Marokko heeft een beroep waarbij je met je handen werkt geen hoog aanzien. Toen ik daarvoor koos begrepen mijn ouders het in eerste instantie ook niet. ‘Waarom kies je niet een schoon beroep’ zoals arts, advocaat of architect'? We hebben samen een taak te vervullen om te laten zien dat je een goede boterham kan verdienen met je handen. Het is een gerespecteerd beroep en je hebt daar echt veel talent voor nodig’, zegt Mina.  

Twee werelden samenbrengen

Voor Mina is het combineren van de verschillende ambachten uit Marokko en Nederland een organisch proces. Een innerlijke noodzaak noemt ze het zelf. Zo opent ze een restaurant in Amsterdam-West waarbij ze het koken en het ontwerpen naadloos in elkaar laat overlopen. Het koken gebaseerd op de verschillende Marokkaanse streekgerechten. Het interieur gebaseerd op de kleuren van de medina; de historische binnenstad van Marrakech.

Onlangs is ook haar Abouzahra-Rietveld stoel opgenomen in het Centraal Museum in Utrecht. Een opsteker voor Mina: ‘Die stoel vertegenwoordigd het ultieme waar ik voor sta, leef en werk. Het verbinden van werelden.’