Herkenning
Met zijn grote oranjezwarte snavel en minstens zo lange poten is de grutto een markante verschijning. Deze steltloper heeft witte wenkbrauwen, donkere banden op de buik en toont in vlucht een witte vleugelstreep en witte staartbasis die zwart uitloopt. In tegenstelling tot het vrouwtje heeft de man een meer steenrode kleur. Bij het grijze winterkleed hoort een roze snavel. Zijn naam dankt de grutto aan zijn zang: de fantasierijke vogelaar herkent een 'gruttooo, gruttooo’, waarbij de eerste lettergreep hoog het keeltje van de vogel verlaat.

Leefwijze
Via Portugal, Spanje of Italië landen grutto’s eind februari vanuit West-Afrika weer op Hollandse bodem. Nergens in Europa broeden zo veel grutto’s als in Nederland, waar in vochtige gras- een veenladen vanaf eind maart de eerste legsels liggen. In de zachte bodem rondom het nest prikken ze op zoek naar smakelijke insecten met hun lange snavel. ’s Winters houdt de grutto het vegetarisch met een dieet van rijstkorrels. De meeste grutto’s strijken neer in Friesland en in Noord- en Zuid-Holland. Sinds 2015 is de grutto zelfs de nationale vogel van Nederland.

Kijktip
Gruttohoofdkwartieren vind je bij plas-drasgebieden in het Eemland, Waterland en Zuidwest-Friesland. Je herkent ze aan de wakende grutto’s die vanaf hekken en paaltjes de omgeving in de gaten houden. Het einde van de dag is het beste moment om te gaan: de grutto’s komen dan in groten getale bij elkaar.

Broeden
De goed gecamoufleerde grasnesten van de grutto liggen meestal bij elkaar in de buurt, zodat de jonge gezinnen profiteren van waakzame soortgenoten die alarm slaan en vijanden op afstand houden. Grutto’s houden het bij één legsel van drie tot vier eieren per jaar. Eenmaal uit het ei gaan de kuikens direct aan de wandel, op zoek naar insecten, terwijl hun ouders toekijken.

Status
Het gaat allesbehalve goed met de grutto. Sinds 1990 neemt hun aantal met vijf procent per jaar af, terwijl in Nederland negentig procent van alle broedparen leven. De grutto staat dan op ook de Rode Lijst voor Nederlandse broedvogels. De voornaamste oorzaak van de achteruitgang ligt bij de intensieve melkveehouderij, waarvoor snelgroeiende en eiwitrijke graslanden zijn gecreëerd op plekken waar ooit bloemen en kruiden stonden. Hierdoor ontstaan grote stukken voedselarm land met een laag waterpeil. De onopvallende gruttonesten op deze verarmde graslanden sneuvelen daarnaast snel bij maaipartijen in het voorjaar.

Dit kan jij doen voor de grutto
Grootschalig inzetten op conservaat- en agrarisch natuurbeheer is de meest effectieve strategie. Hierbij wordt ruimte gemaakt voor bloem- en kruidenrijke graslanden, waarbij nesten worden gemarkeerd voorafgaand aan agrarische werkzaamheden.

Wie niet actief is op het boerenland kan de grutto helpen in zijn eigen supermarkt: kies voor biologische zuivel die geproduceerd is met respect voor weidevogels en de natuur.

Deze serie wordt mede mogelijk gemaakt door Vogelbescherming Nederland.