Het water in de Nijmeegse uiterwaarden haalt dit jaar de hoogste stand in drie jaar. Dichtbij de oever van de Waal steekt alleen nog de boog van een voetgangersbrug boven het water uit. Onder de Waalbrug lijken een paar verkeersborden midden in de rivier te staan. Ook in de natuur is de impact van het water groot, weet Daan Meeuwissen. Als boswachter in de Gelderse Poort ziet hij dingen die voor de meeste mensen onzichtbaar blijven.

Geen dag hetzelfde
Hoog water, sneeuw en vroeg lenteweer: in februari komt alles samen. ‘De temperatuurschommelingen van nu zijn uitzonderlijk, en dat betekent dat er weer nieuwe veranderingen voor de deur staan. Het is van dag tot dag anders en dat maakt mijn werk zo leuk’, zegt Daan.

Het hoge water eist ook de wandelpaden op | Foto: Twan Teunissen, Staatsbosbeheer

De een zijn dood...
Je moet van goeden huize komen om hoog water het hoofd te bieden. Bevers hebben het zwaar als zij door het binnenstromende alpenwater niet meer in hun burcht kunnen en zich naar hoger gelegen bouwsels moeten verplaatsen. Of mollen en muizen, die overvallen door het water tussen drijvende boomstammen naar droog land zwemmen. Met wisselend succes, want wie erin slaagt de goede kant in te zwemmen kan eenmaal aan land opgewacht worden door een buizerd.

‘Er gebeuren heftige dingen, maar dat is ook het mooie van de natuur. De een zijn dood is de ander zijn brood, zeker in deze periode,’ zegt Daan. ‘Ik denk dat de kleinste soorten het vooral moeilijk hebben, maar ook voor reeën, hazen en vossen is het zwaar: dieren die geen fanatieke zwemmers zijn, en nu noodgedwongen de stroming moeten zien te trotseren.’

Er gebeuren heftige dingen, maar dat is ook het mooie van de natuur
Boswachter Daan Meeuwissen
Een muis probeert droge voeten te houden | Foto: Twan Teunissen, Staatsbosbeheer

Geniet op afstand
Omdat de hoger gelegen gebieden steeds smaller worden, zijn sommige delen afgesloten. ‘Zo voorkomen we dat dieren gestoord worden die net voor hun leven gezwommen hebben. Je wil niet dat een uitgeputte muis voor een mens weer het water in vlucht. Als boswachters beperken we ook onze eigen bewegingen in het gebied. Onze boodschap naar natuurliefhebbers is in deze periode: kom kijken, maar doe dat vanaf de dijken en vermijd drukke plekken.’

Toch is het niet alleen maar kommer en kwel voor de bewoners van de uiterwaarden. Het binnenstromende alpenwater vult poelen met vissen, die daar blijven nadat het water gezakt is: goed nieuws voor reigers en andere visliefhebbers. Ook planten profiteren wanneer door het water meegevoerde zaden achterblijven in de vruchtbare sliplaag. Met het terugtrekken van het water en het smelten van de sneeuw komen er voedselrijke grasstroken tevoorschijn met slakjes en zaden. Dat trekt weer zwermen uiteenlopende vogels. Zo geeft de rivier de bijzondere natuur van de uiterwaarden vorm.

Vogels verzamelen zich op voedselrijke stukken | Foto: Twan Teunissen, Staatsbosbeheer

Onvoorspelbaar
‘Ik verbaas me steeds weer over de veerkracht van de natuur. Je ziet de kracht van het water en effect ervan op het landschap. De rottingsgeur, een weggespoeld pad, beverknaagsporen op anderhalve meter hoogte. Hoog water is een van de mooiste periodes. Het is extra bijzonder omdat het onvoorspelbaar is. Je weet niet hoe het zich dit keer gaat ontvouwen en wat de effecten op korte en lange termijn zijn: Welke soorten gaan we dit keer aantreffen? Hoe gaat het met de muizenstand? Wat doen de bomen en de ooibossen? Hoe lang gaan we het water vasthouden? Je weet het niet! Ik kijk ernaar uit wanneer het komt en ook wanneer het verdwijnt, omdat je dan je gebied opnieuw leert kennen.’
 

Marieke en Daan verkennen bij hoog water

Nu het waterpeil in Nederland door smelt- en regenwater flink is gestegen moeten dieren op zoek naar drogere gebieden. Boswachter Marieke Schatteleijn is samen met collega-boswachter Daan Meeuwissen in natuurgebied de Gelderse Poort bij Nijmegen om te zien wat de gevolgen zijn van het gestegen peil.

Bekijk de video
Geschreven door
Ted van Hooff
Datum