Herkenning
Met een maximale lengte van 51 cm tegen 47 cm van de kuifeend is de topper fysiek de grotere jongen. Een duidelijker onderscheid vind je in het verenpak: mannelijke toppers hebben een zwarte kop met groene glans, witte flanken en een lichtgrijze rug. De rug van de kuifeend is zwart en, zoals de naam al doet vermoeden, heeft deze vogel een opvallende kuif op de kop die bij de vrouwtjes korter is. Zowel bij mannelijke als vrouwelijke kuifeenden loopt een witte baan over de slagpennen. Vrouwelijke toppers zijn te herkennen aan de witte band rond de snavelbasis en de lichtere rug, die niet bij de kuifeend voorkomt. Beide soorten bekijken de wereld door felgele oogjes die ze een duistere aanblik geven.
Zowel toppers als kuifeenden baltsen met fluitende tonen. Vrouwelijke kuifeenden beantwoorden dit met een snerpend raah-raah.
Leefwijze
De topper houdt van lage temperaturen en gebruikt Nederland als overwinteringsgebied. Met zeegrassen, krabben, visjes, slakken en schelpdieren is het een gevarieerde eter. In februari beginnen ze aan hun retourvlucht naar de noordelijke broedgronden.
Kuifeenden zijn net als toppers niet kieskeurig wanneer het op eten aankomt. Schelpdieren als zoetwatermossels, maar ook kreeftachtigen en andere kleine waterdieren die tussen de planten leven staan op het menu. In september trekken Nederlandse kuifeenden weg richting Zuid-Frankrijk, Portugal en Spanje. Overwinterende kuifeenden uit Noord- en Centraal-Europa nemen dan hier hun plaats in.
Beide soorten zijn duikeenden. In tegenstelling tot de wilde eend duiken ze op zoek naar voedsel.
Kijktip
Van november tot en met maart heb je op de Waddeneilanden en het IJsselmeer grote kans om toppers te spotten. Neem wel je verrekijker mee, want ze zitten het liefst een stukje van de kust af. De kuifeend tref je van oktober tot en met maart met name in het westen en noorden van het land in sloten, moerrassen en op meren.
Raah-raah!
Broeden
Toppers broeden niet in Nederland maar in Noord-Europa en Siberië, waar ze soms meeuwen en sterns als waakzame buren kiezen. Het legsel bestaat uit maximaal elf olijfgroene eieren.
De kuifeend verbergt zijn nest tussen planten aan de oever van voedselrijke wateren. In Nederland zijn dit meestal weidegebieden met veel sloten en vaarten. De nesten zijn even groot als die van de topper, maar met groengrijs net van een andere kleurschakering. Kuifeenden die minder toegewijd zijn aan het ouderschap dumpen hun eieren in een naburig nest. Bij meer dan veertien eieren is een vermoeden van foul play gegrond.
Status
De topper is niet bedreigd, maar de aantallen van deze soort nemen wel geleidelijk af. De mens maak het deze soort op drie manieren moeilijk. Zo wordt er op deze vogel gejaagd, raken vogels verstrikt in visnetten en houden ze zich op bij wateren op locaties waar de riolering uitkomt. Dit vervuilde water bemoeilijkt onder andere de voedselvoorziening.
De kuifeendenpopulatie in Nederland is stabiel. Toch zijn er ook voor de kuifeend de nodige obstakels, onder andere door het verdwijnen van leefgebieden, verstoring door recreatie en de jacht, die in sommige Europese landen op deze vogel plaatsvindt.
Kun jij de topper inmiddels van de kuifeend onderscheiden? Test je kennis deze winter op het Wad of duik nog verder materie in op de website van de Vogelbescherming.
Illustratie: Elwin van der Kolk
Wat kun je doen?
De beste manier om deze duikeenden te helpen is door ze niet te verstoren. Houd afstand in broedgebieden en voorkom dat waterrecreatie schade aanricht. Bijdragen aan het behoud van gezonde oevers en wateren kan door vrijwilliger of donateur te worden van de Vogelbescherming.
De Topper
In Uitvogelen met Camilla licht Camilla Dreef iedere maand een bijzondere vogel uit. Stap voor stap maak je kennis met de verschillende vogelsoorten die Nederland rijk is en leer je de kneepjes van het vogelaarsvak. In januari is het de beurt aan de tapuit.
Bekijk de video
Deze serie wordt mede mogelijk gemaakt door Vogelbescherming Nederland.
