‘Ik ben er altijd mee bezig.’ steekt Jamila van wal. ‘Moeder Aarde draag ik altijd in gedachte met me mee. Dat groene denken is er met de paplepel ingegoten. Als klein meisje hoorde ik mijn vader praten over hoe we met respect om moeten gaan met de natuur. In de dagelijkse keuzes die hij maakte merkte ik het op. Hij koos voor ‘duurkoop’ en kocht spullen waar je langer mee kon doen. In onze omgeving – in de jaren ’80- zag ik veel mensen het omgekeerde doen.  Ik begreep toen niet precies waarom hij dit deed; maar zijn uitleg is blijven hangen. ‘Het is goed voor het milieu en ook goed voor je portemonnee!’, zei hij dan. Mijn vader had ook verschillende moestuintjes en verbouwde daar van alles. Daar begon het eigenlijk.’

Koran leert je duurzaam leven

Wat Jamila daarin nog het meest is bijgebleven is een vers uit de Koran die haar vader haar leerde. Woorden die haar de rest van haar leven zullen blijven helpen navigeren naar een duurzamer leven. ’Als de aarde door haar (laatste) beving (krachtig) wordt geschud. En als de aarde haar lasten naar buiten keert (en alles naar buiten werpt). En als de mens (verbaasd) zegt: “Wat is er met haar aan de hand?” Die Dag zal zij (de aarde) een verklaring afleggen.’  

Dit is een passage uit de Koran waarin mijn vader duidelijk wilde maken aan ons dat de aarde ook leeft en gevoelens heeft. We keken ook vaak natuurdocumentaires en zo is het vuurtje denk ik ook aangewakkerd. Het maakt mij dan ook altijd verdrietig wanneer ik deze vers uit de Koran reciteer. Ik sta dan stil bij de pijn die wij als mens de aarde en dieren aandoen. Voor mij is moslim zijn ook verantwoordelijkheid nemen en te kijken hoe je deze wereld duurzamer kan maken. En dat zit in de grotere dingen: door geen plastic meer te gebruiken of je voeding aan te passen. Maar ook in de kleinere dingen. Iemand hoeft maar te tuffen op de grond en dan denk ik: doe dat niet, heb respect voor de grond waar je op loopt.’

Alles staat in verbinding

Als ecologisch pedagoog werkt Jamila met gezinnen met complexe vraagstukken. In plaats van dat je je alleen focust op het kind focus je je ook op alles wat van invloed kan zijn op het kind. Vandaar het woord ecologisch. ‘Ook in mijn beroep -net als met duurzaamheid- staat alles in verbinding met elkaar. Voor een goede oplossing moet je dus alle omstandigheden leren begrijpen. En dat is mijn mentaliteit; we zijn een onderdeel van het grotere geheel. Je kan jezelf niet loskoppelen van de rest.’

Duurzaam opvoeden

Jamila woont samen met haar vier kinderen en partner in Utrecht. Samen voeden ze de kinderen zo duurzaam bewust mogelijk op. Maar benadrukt ze; met kinderen blijft het een enorme uitdaging. Deze week vieren ze samen het einde van de ramadan, Eid al Fitr. ‘Eid al Fitr, ja dat is de kerst onder moslims! Dan wil je helemaal uitpakken. Maar ook hier denk ik: ‘zo duurzaam mogelijk’.’

Dus gaat Jamila creatief op zoek naar manier om er een feestelijke maar verantwoorde dag van te maken. ‘Er zijn echt twee dingen die we standaard doen. De kinderen leveren bij ons een top drie cadeau-lijst in. Wij gaan dan kijken of deze cadeaus te krijgen zijn via internet of tweedehands. Plastic speelgoed hebben we sowieso een afspraak over dat we deze niet kopen.’

Geen plastic bekers en feestslingers

Jamila probeert familie en vrienden zoveel mogelijk te ontmoedigen om geen plastic speelgoed cadeau te doen aan haar kinderen. Maar op de preekstoel zit ze liever niet. ‘Van de week had ik een discussie met mijn nicht. Over al die materialen die ik langs zie komen: slingers, plastic bekers met de teksten Eid Mubarak erop. Ja, ik snap het wel, mensen willen het gezellig maken. Eid is net als andere feesten hier aan het vercommercialiseren. Ik wil dan meteen weer gaan zoeken naar alternatieven. Dus ben ik slingers gaan maken van stof. Die gebruiken wij bij iedere feestelijke gelegenheid. Ook heb ik samen met mijn dochters porseleinen bordjes gekocht en zijn we deze gaan versieren. Zo hebben we ons eigen Eid-servies gemaakt. Ik ben er helemaal trots op; een eenvoudige oplossing voor een lastig probleem. Meteen stuurde ik een foto naar mijn nicht en die vond het ook echt een goed idee.'

'Ik denk dat we best wel wat terug kunnen in het plastic gebruik met Eid. Dat zou ik als belangrijkste tip mee willen geven. Vervang het plastic door iets anders.  Ook is het gebruikelijk dat je met Eid een nieuw kledingstuk koopt wanneer je je dat kan veroorloven. Veel moslims kleden zich van top tot teen in het nieuw. Maar dat kun je ook anders aanpakken. Bij ons krijgen de kinderen thuis wel een nieuwe outfit maar dan geven we ook kledingstukken weg.’

Vegan feestmaaltje

Ook wat betreft voeding staat het stoplicht op groen bij Jamila thuis. Uitsluitend vegetarische en vegan hapjes staan op het Eid-menu. ‘Mijn feestsalade is de bulgur salade. Die haal ik tevoorschijn met Eid. We maken msmen; een soort plat brood en baghrir, dit zijn Marokkaanse pannenkoekjes. Maar echt grote borden met koekjes of zoetigheid; dat ga je bij ons niet vinden. Het wordt in de volksmond suikerfeest genoemd. Maar bij ons thuis is daar niet veel van terug te zien haha.’

Samen vieren

Het suikerfeest is een benaming die in Nederland veelal wordt gebruikt. In het buitenland echter niet. Zoiets als een sugarparty of een zuckerfest bestaat niet. Onze Duitse buren spreken zelf van een: “Fest des Fastenbrechens”, het feest van het vasten verbreken.  Jamila ergert zich niet aan de term ‘suikerfeest’, maar vindt het wel belangrijk om te laten weten dat die term niet klopt. ‘Het woord suikerfeest gebruiken wij zelf niet. Het is namelijk Eid al Fitr. Het Arabische woord Fitr betekent letterlijk zuivering. De Ramadan is ook een zuivering voor je ziel en lijf. En Eid is dan vervolgens een feestelijke dag waarin het einde van die periode wordt gevierd. In essentie draait het dan dus om het samenzijn; niet om het snoepen!’