Hoe overleef ik Black Friday?

Black Friday: yay of nee

Uitverkoop is natuurlijk niet alleen iets van Black Friday. Was het maar waar, zou je bijna denken. Als we één dag per jaar sale hadden, en de rest van de tijd de gewone prijs betaalden, was er niet zo veel aan de hand. Maar tegenwoordig is het bijna aan de lopende band ‘opruiming’, en dat heeft natuurlijk gevolgen. Want dat iets goedkoop is, betekent niet dat het weinig kost, maar dat iets of iemand anders dan jij de prijs betaalt. Die korting moet ergens vanaf – worden ze afgewenteld op de arbeiders die de kleren, airfryer of stijltang maken? Worden er op nog goedkopere manier grondstoffen uit onze aarde gehaald? Veel van onze spullen worden door uitbuiting gemaakt, Black Friday laat nog minder ruimte om de mensen en planeet goed te behandelen.

Sale heeft nog een effect: het stimuleert overconsumptie. We kopen véél makkelijker iets dat we niet nodig hebben als het is afgeprijsd. En al helemaal als er gestunt wordt – dan hebben we bijna het gevoel dat we wel gek zouden zijn om het te laten liggen. Hierdoor wordt de druk op mens en milieu extra opgehitst. Helaas is dat geen tijdelijk effect: door de constante koopjes wennen we aan lage prijzen, en willen we steeds minder de ‘true price’ – de prijs die het echt kost, inclusief impact op het milieu en een goed salaris voor de mensen – betalen.

Maar wat als je uitverkoop echt nodig hebt om bijvoorbeeld een wasmachine te kunnen betalen? Black Friday kan voor mensen met een kleine beurs een uitkomst zijn. Dit is een heel goede vraag, alleen denk ik dat uitverkoop het antwoord niet is. We moeten er in de samenleving voor zorgen dat iedereen in waarde kan leven, met genoeg geld om in je bestaan te voorzien, zonder aanbiedingen nodig te hebben – die ergens anders weer armoede veroorzaken. Een structurele oplossing voor bestaanszekerheid is nodig, geen schijnargument dat een desastreus systeem in stand houdt. De verantwoordelijk voor verandering ligt ook helemaal niet bij mensen die minder te besteden hebben, maar bij de koopjesjagers die zo’n mega sale eigenlijk niet nodig hebben.
 

01 – Check of het echt is

Misleidende reclame is verboden, maar je proberen te verleiden met giga-korting is een beproefde methode. Bijvoorbeeld door er een veel hogere adviesprijs bij te zetten, of door de ‘van/voor’-constructie. De ‘van’-prijs moet dan wel de laagste prijs zijn die de winkel er in de afgelopen 30 dagen voor heeft gerekend. Dit geldt bijvoorbeeld al niet voor producten die nog geen 30 dagen worden aangeboden of spullen die met oplopende korting worden verkocht. Kortom, er zijn manieren om hier onderuit te komen, en Black Friday is bij uitstek de periode waarin de grenzen worden opgezocht. Vergelijk de prijs dus altijd goed met andere winkels, en check als je kan of die oude prijs wel klopt. Het zou zomaar kunnen dat de aanbieding nep is – als het too good to be true lijkt, is dat vaak ook zo.
 

02 – Schrijf je uit

Zelfs al nemen we ons nog zo voor de verleiding te weerstaan en minder of niks te kopen, we zijn er gevoelig voor. Ik herken het, hoor! Een aankoop is met een muisklik zo gedaan, en de webshops en winkels zijn er zeer gedreven in je te bespelen. Wat helpt dan echt? De aanbiedingen gewoon niet zien. Schrijf je uit van nieuwsbrieven, haal webshop-apps van je telefoon, ontvolg influencers die veel aanprijzen, ontloop winkels die je aantrekken. Het scheelt je veel onrust, kooplust, tijd en ook echt geld. We geven vaak als je alle goedkope spullen bij elkaar optelt toch veel meer uit dan we denken. 

03 – Herken hoe het werkt

Als je de marketingtrucs doorhebt, kun je je er makkelijker tegen wapenen. Maak er een sport van ze te doorzien, en je komt de Black Friday-periode als een spel door. Een bekende is bijvoorbeeld de schaarste-indicatie: ‘nog maar 2 op voorraad voor deze prijs’, ‘geldt alleen dit weekend’ of ‘nog maar 1 kamer beschikbaar’. Niet te controleren, maar geeft jou wel direct het gevoel dat je nú moet toeslaan. Je hebt dan geen tijd meer om goed na te denken en activeert je impulsen. Ook goed om op te letten: wat voor taal wordt er gebruikt? ‘Tot 50 procent korting’ betekent niet dat het voor de helft verkocht wordt – die ‘tot’ zegt dat het ook 10 procent kan zijn. Maar je hebt al geklikt en bent al op de site, waar dan ook nog eens een teller gaat lopen. Nog zo’n mooie, je onder druk zetten om de aankoop af te ronden, want anders raak je de korting kwijt… Je kent vast nog meer van deze gewiekste praktijken!

04 – Alleen als je het echt nodig hebt

Probeer je te bedenken: heb ik het echt nodig? Word ik er heel blij van als ik dit straks kan gaan gebruiken? Is het alle impact op mens en milieu echt waard? Trap ik niet in een val die me verleidt iets te kopen dat ik eigenlijk niet echt wil? Stel je aankoop even uit tot de volgende dag – hoeveel denk je er nog aan? Voor mij helpt de vraag altijd: zou ik het ook kopen als het niet in de sale was? 

05 – Doe niet mee

Steeds meer mensen ergeren zich aan de agressieve Black Friday-periode, blijkt uit onderzoek. Ook wantrouwen best wat consumenten de kortingen, en zijn ze bang dat het overconsumptie en milieuschade stimuleert. De ‘Green Friday’-tegenbeweging groeit: meer en meer winkels bieden die vrijdag tijd juist geen korting aan, of gaan zelfs helemaal dicht. Steun die shops en merken als je kan. Besteed je tijd en geld aan ervaringen en dingen meemaken, aan vrijwilligerswerk, vrienden en familie, dat boek lezen of nummer luisteren, de natuur in gaan, seks… Alles wat je even van dat scherm of dat shoppen weghaalt – je voelt er meestal veel fijner door (toch?), en het is nog gratis ook. Dat is pas een goede deal.

Fijne vrijdag,
x Marieke